Cần cụ thể hóa các chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp du lịch

Phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước là một trong những chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước ta. Để thực hiện và cụ thể hóa chủ trương này, Nhà nước ta đã ban hành Luật Du lịch và nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác, nhằm phát triển ngành kinh tế quan trọng này.

Tuy nhiên trên thực tế, các doanh nghiệp kinh doanh du lịch vẫn gặp phải rất nhiều khó khăn, mà khó gỡ nhất là các khó khăn đến từ chính các quy định của Nhà nước. Có thể kể đến việc, Nhà nước thu tiền thuê đất quá cao và tăng giá thuê cũng quá bất ngờ. Mặc dù đã có quy định của Bộ Tài chính: “Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện điều chỉnh đơn giá thuê đất tương ứng với mỗi chu kỳ điều chỉnh theonguyên tắc sau mỗi chu kỳ ổn định 5 năm tăng 15% so với chu kỳ trước đó”[1], nhưng trong thực tiễn, tiền thuê đất của chu kỳ 5 năm sau so với chu kỳ 5 năm trước đã bị điều chỉnh tăng lên 14,7 lần. Năm 2016, một doanh nghiệp kinh doanh du lịch có vốn điều lệ 8,1 tỷ đồng, nhưng tiền thuế đất phải đóng là 8,5 tỷ đồng, cho dù năm đó, doanh nghiệp làm ăn thua lỗ[2]. Ở một số tỉnh khác, doanh nghiệp cũng lâm vào tình trạng khó khăn tương tự.[3] Theo ông Ken Atkinson, Trưởng Nhóm công tác về du lịch của Diễn đàn Doanh nghiệp Việt Nam, phương pháp “hệ số” trong định giá đất đai vẫn áp dụng trong Nghị định số 46/2014/NĐ-CP của Chính phủ, theo đó, mức giá đất vẫn được áp dụng tính theo hệ số với mọi loại đất, kể các đất có công trình du lịch (khách sạn, nhà hàng...) hay đất thắng cảnh, đất quy định sử dụng cho cơ sở hạ tầng hay các dịch vụ công ích liên quan như đường xá, phòng cháy, chữa cháy... Vì vậy mà, nhiều doanh nghiệp kinh doanh du lịch phải đối mặt với chi phí đất đai hàng năm tăng cao, thậm chí tăng tới 19 lần[4].   

Để ngành du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước, chúng ta phải nhanh chóng tháo gỡ những khó khăn cho doanh nghiệp kinh doanh du lịch, đồng thời ban hành các văn bản cụ thể hóa các ưu tiên, ưu đãi cho doanh nghiệp kinh doanh du lịch mà Luật Du lịch đã quy định, cụ thể như sau:

Thứ nhất, cơ sở kinh doanh du lịch bao gồm các doanh nghiệp, hộ kinh doanh cung cấp thường xuyên dịch vụ du lịch cho khách du lịch và có thu tiền. Tuy nhiên khái niệm dịch vụ du lịch lại chưa được quan niệm thống nhất. Dịch vụ du lịch, theo SICTA[5] bao gồm 81 phân ngành, bao gồm cả những phân ngành được liệt kê trong Ngành thứ 9 của GATS[6]. Còn ở Việt Nam, dịch vụ du lịch được chia thành các lĩnh vực dịch vụ sau: dịch vụ lữ hành, dịch vụ vận chuyển khách du lịch, dịch vụ lưu trú và các dịch vụ du lịch khác. Nội hàm của các dịch vụ du lịch khác được hiểu là ăn uống, vui chơi, chăm sóc sức khỏe hoặc dịch vụ liên quan khác phục vụ khách du lịch. Như vậy, Luật Du lịch năm 2017 đã quy định theo cách liệt kê mở các dịch vụ du lịch[7]. Đồng thời, các chính sách hỗ trợ của Nhà nước cho các doanh nghiệp du lịch cũng đã được quy định. Tuy nhiên, Nhà nước không cần và cũng không nên dành ưu đãi dàn đều cho tất cả các doanh nghiệp du lịch ở mọi lĩnh vực dịch vụ du lịch. Luật pháp của một số quốc gia trong khu vực, chẳng hạn như Malaysia chỉ dành ưu đãi cho doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ lưu trú, doanh nghiệp kinh doanh lữ hành, doanh nghiệp vận chuyển khách du lịch bằng xe buýt, và doanh nghiệp cung cấp dịch vụ du lịch khám chữa bệnh[8], Nhật Bản và Thái Lan[9] chủ yếu lại giảm thuế cho hoạt động nghiên cứu và phát triển trong du lịch. Việt Nam trong giai đoạn này nên tập trung vào các doanh nghiệp lữ hành, doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ lưu trú, doanh nghiệp vận chuyển khách du lịch bằng đường bộ và các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ MICE[10] và du lịch khám chữa bệnh. Đối với ngành vận chuyển khách du lịch bằng đường hàng không ở Việt Nam, hiện nay đang rơi vào tình trạng cung không đủ cầu, như vậy ở giai đoạn này, những ưu đãi cho doanh nghiệp kinh doanh vận chuyển khách du lịch bằng đường hàng không chưa thực sự cần thiết, thay vào đó, Nhà nước phải nhanh chóng xây dựng cơ sở hạ tầng, cảng hàng không để đáp ứng nhu cầu của du khách và của chính các doanh nghiệp kinh doanh vận chuyển bằng đường hàng không.

Thứ hai, một số ưu đãi Nhà nước nên áp dụng cho doanh nghiệp du lịch:

Một là, cần điều chỉnh giảm tiền thuê đất cho doanh nghiệp kinh doanh khách sạn, nhà hàng, khu vui chơi giải trí, điểm tham quan. Đặc thù của những dịch vụ này là sử dụng nhiều diện tích đất. Tuy nhiên, cách tính thuế đất hiện nay là cào bằng cả diện tích đất xây dựng và diện tích đất trồng cỏ để trang trí, mặt nước hồ tạo khoảng không gian cho du khách sẽ làm cho khoản tiền thuê đất đội lên rất nhiều và tạo gánh nặng cho doanh nghiệp. Mặt khác, khi phải trả tiền thuê đất cao thì doanh nghiệp sẽ phải cung cấp dịch vụ với giá cao cho khách du lịch, do đó làm giảm tính cạnh tranh và sự hút khách của các khách sạn, nhà hàng. Tuy nhiên, thời gian giảm tiền thuê đất cho doanh nghiệp cũng chỉ nên là 10 năm - khoảng thời gian đủ để tạo sức bật cho doanh nghiệp. Việc doanh nghiệp không thể thực hiện được dự án như đã được duyệt thì xử lý theo pháp luật về đất đai và đầu tư.

Hai là, giảm tiền thuế thu nhập doanh nghiệp cho doanh nghiệp kinh doanh khách sạn đạt từ 5 sao trở lên. Theo Joseph Toy và James Mak, ưu đãi thuế là “vũ khí của sự lựa chọn” giữa các quốc gia trên “trận địa” thu hút đầu tư kinh doanh[11]. Hiện nay, mức thuế thu nhập doanh nghiệp cho doanh nghiệp kinh doanh khách sạn, cũng như các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ không hưởng ưu đãi khác là 20%[12]. Việc giảm tiền thuế thu nhập doanh nghiệp cho các khách sạn được xếp hạng từ 5 sao trở lên sẽ khuyến khích các doanh nghiệp tham gia xếp hạng, góp phần minh bạch chất lượng dịch vụ, đồng thời làm cho dịch vụ lưu trú ở khách sạn từ 5 sao trở lên có giá trị gia tăng cao hơn so với dịch vụ lưu trú ở khách sạn xếp hạng thấp hơn. Ở Malaysia, Nhà nước đã có quy định: doanh nghiệp bỏ tiền xây dựng và kinh doanh khách sạn từ 4 sao đến 5 sao sẽ được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế đầu tư lên đến 70% và 100% ở hai địa bàn: Sabah và Sarawak[13].

Ba là, giảm tiền thuế thu nhập doanh nghiệp cho doanh nghiệp kinh doanh lữ hành phục vụ số lượng khách trong năm là 5.000 khách du lịch nước ngoài hoặc/và 10.000 khách du lịch trong nước trở lên. Việc giảm tiền thuế thu nhập doanh nghiệp này là để khuyến khích doanh nghiệp lữ hành “sáng tạo” ra nhiều chương trình du lịch hấp dẫn, phù hợp với sở thích của du khách để thu hút khách. Việc giảm thuế thu nhập cho doanh nghiệp lữ hành trong trường hợp này cũng nên áp dụng có thời hạn, để tạo sự hứng khởi, cạnh tranh và khẳng định thương hiệu giữa các doanh nghiệp lữ hành trong việc thu hút khách du lịch. Malaysia cũng đã có quy định, công ty lữ hành nào đón tour trọn gói đạt từ 750 du khách nước ngoài trong năm sẽ được giảm thuế thu nhập doanh nghiệp; đón ít nhất 1.500 khách trong nước trong một năm cũng được giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, nhưng chương trình giảm thuế cho khách trong nước chỉ áp dụng cho năm 2015[14].  

Bốn  là, giảm tiền thuế thu nhập doanh nghiệp và có các sự hỗ trợ cần thiết cho thủ tục nhập khẩu thiết bị của các doanh nghiệp du lịch cung cấp dịch vụ khám chữa bệnh du lịch. Việt Nam là một quốc gia sở hữu nhiều cây dược liệu quý hiếm, có tác dụng chữa bệnh và xuất khẩu[15]. Nhưng du lịch khám chữa bệnh hầu như chưa phát triển ở Việt Nam, trong khi du lịch khám chữa bệnh là sản phẩm du lịch có giá trị gia tăng cao và có nhu cầu ngày càng lớn từ phía du khách. Để đầu tư cho cơ sở khám chữa bệnh đòi hỏi vốn lớn và nhân sự đặc thù, trang thiết bị phải tiên tiến, nên Nhà nước cần có sự hỗ trợ tối đa cho các doanh nghiệp du lịch cung cấp dịch vụ khám chữa bệnh.

Hiện nay, nhiều người Việt Nam có nhu cầu khám chữa bệnh đồng thời với đi du lịch đều phải sang các nước lân cận như Thái Lan, Singapore, khi mà giá một dịch vụ y tế như giảm cân, thanh lọc cơ thể hiện nay là từ khoảng 50 triệu đến 70 triệu đồng/gói. Cùng đi theo hướng phát triển dịch vụ du lịch khám chữa bệnh, Malaysia đã thành lập quỹ hỗ trợ phát triển dịch vụ du lịch khám chữa bệnh lên tới 30 triệu Ringgit Malaysia (tương đương 167 tỷ VNĐ), đồng thời giảm thuế thu nhập doanh nghiệp và đầu tư cho doanh nghiệp vào lĩnh vực này từ 50 đến 100% đến năm 2020[16].  

Năm là, cần giảm tiền thuê đất và thuế thu nhập doanh nghiệp cho doanh nghiệp cung cấp sản phẩm MICE ở một số khu vực có vị trí đặc thù như đảo Phú Quốc, Vân Đồn. Theo nhiều chuyên gia du lịch, Phú Quốc, Vân Đồn là những địa điểm lý tưởng cho việc tổ chức những sự kiện MICE ở tầm quốc tế do vị trí địa lý thuận tiện, nguồn tài nguyên thiên nhiên cực kỳ phong phú và cảnh quan tuyệt đẹp, môi trường tốt, dân cư hài hòa thân thiện... nhưng hiện nay, việc phát triển du lịch ở đây đang gặp nhiều khó khăn. Quy hoạch chưa nhất quán và ổn định, cơ sở hạ tầng còn nghèo nàn, lạc hậu, nhân sự lao động còn thiếu và yếu. Do vậy, để phát triển những vùng này thành những điểm đến lý tưởng cho du khách, Nhà nước cần có cơ chế đặc thù cho hai địa điểm du lịch này, nên giảm tiền thuê đất và thuế thu nhập doanh nghiệp cho những dự án mới trong một thời gian hợp lý, có thể lên đến 10 năm./.

 

---